Yapay Zeka Tarihi ve Yetenekleri

Geçmişten bu yana geleceğinin habercisi olan yapay zeka bir makine veya robotun insana özgü olan düşünme, sorun çözme, algılama, öğrenme vb. duyguları kullanarak yapması gereken işi önceki hatalarından ders de çıkarıp hesaplamalar yaparak en iyi sonucu vermek için programlanmasıdır. Yapay zeka tarihi ve yetenekleriyle…

Yapay zeka gündelik hayatımızda telefonlar, bilgisayarlar, oyunlar, uçaklar ve fabrikalarda görülse de, ilerleyen yıllarda sağlık, giyim/tekstil, spor, tarım, güvenlik ve askeri alanlarda daha da yaygınlaşacak, çok yakın bir zamanda arabalarımızda da yerini alacak ve otonom sürüş hayatımızın bir parçası haline gelecek.

Gelecek yıllarda yapay zeka çalışmaları için iyi ya da kötü senaryoların bulunduğunun belirtmesi gerekiyor. Kimileri için bazı bilim kurgu filmlerindeki gibi insanları kontrol eden robotların ortaya çıkması ihtimali varken, kimleri içinse robotların gelecekte insanlara hizmet etmesi ya da zor işleri gerçekleştirebilmesi durumları söz konusu. Yazarımızın bir diğer yazısı olan Sanal Dünyanın Asma Kilidi: Kriptografi Tarihi adlı yazıyı okumak için tıklayın.

Yapay Zeka Tarihi ve Yapay Zekanın Kökeni

14.yy’da Katalan din adamı Roman Llull ‘The Ultimate General Art’ adlı kitabında kavramların kombinasyonlarının bir araya gelmesi ile oluşan bir bilgi türünden bahsederek yapay zekayı kavramlaştırdı ve yapay zekanın serüveni başladı.

Bundan sonra 1898 yılına kadar sadece akıllarda ve kitaplarda teori şeklinde barınan yapay zeka bu yılda Nikola Tesla’nın radyo frekansı ile çalışan minik bir bot yapması ve bu botun basılan tuşu algılayıp ona göre hareket etmesiyle hafifte olsa fiziki bir işaret gösterdi. Tesla’ya göre bu bot düşünme kabiliyetine sahipti.

1914 yılında Leonardo Torres y Quevedo ‘The Chessplayer’ adını vediği bir satranç otomatı kurdu. Otomat insan müdahalesi gerektirmeden hamleler yapabiliyordu ayrıca rakip yanlış veya yasak bir hamle yaparsa makine işaret edebiliyordu. The Chessplayer dünyanın ilk yapay zekaya karşı oynanan oyunu olarak kabul edilmektedir.

O yıllardan itibaren insanlık yapay zekayı geliştirildi. Yüzeysel olarak bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz;

• 1929 yılında Japonlar tarafından Gakutensoku adlı bir robot geliştirildi. Robot ellerini ve kafasını hidrolik
  sistemler sayesinde oynatma yetisine sahipti.
• 1950 yılında Alan Turing bir makinenin düşünebildiğini söyleyebilmenin mantıksal olarak mümkün olup olmadığını anlamak için Turing Testi’ni çıkarmıştır. Bu test, yapısı itibarıyla bilgisayar bilimlerindeki pek çok yapay zeka probleminin çatısını teşkil etmektedir.
• 1952 yılında Arthur Samuel bilgisayarda ilk satranç oyununu ve ilk kendi kendine öğrenebilen bilgisayar programını geliştirdi.
• 1961 yılında New Jersey’deki General Motors’ta Unimate adlı ilk endüstriyel robot hidrolik bir insan kolu rolünde kullanılmaya başlandı.

• 1966 yılında kendi eylemleri hakkında düşünebilen ilk robot Shakey tanıtıldı.
• 1977 yılında ilk insansı robot olan ve görme, konuşma gibi sistemlere sahip WABOT-1 üretildi. 1980 yılında ise müzisyenlik yapan WABOT-2 üretildi.

• 2000 yılında Honda ASIMO adlı insansı bir robot yaptı. Malesef geçen sene geliştirme süreci durduruldu ve ASIMO artık tarih oldu.

• 2009 yılında Google otonom araç geliştirmeye başladı.
• 2011 yılında Apple sesli asistanı Siri’yi yayınladı. Böylece yapay zeka ceplerimize kadar geldi. Şuan banka işlemlerinden akıllı ev sistemlerine kadar çoğu şeyi kontrol edebiliyor.
• 2015’te Maryland Üniversitesi öğrencileri YouTube’dan video izleyerek yemek yapabilen robotlar geliştirdi.
• 2017’de Nottingham Ünivesitesi’ndeki araştırmacılar sağlık alanında doktorlara taş çıkartan bir yapay zeka tasarladılar ve bu yapay zeka doktorlardan 355 vaka daha fazla başarılı oldu

Günümüzde de gelişmeye devam eden yapay zekanın her zaman insanlığa yararlı olması amaçlansada verebileceği zararlarda araştırılmakta ve önlem alınmaya çalışılmakta. Yeterince uğraş ile hacklenebilecek yapay zeka kontrolü kaybederse otonom sürüşlerde kazalara (Upgrade filmini burada önerebilirim), özel hayatta şantaja, siyasi ve askeri alanlarda savaşlara yol açabilecek potansiyele sahip.

Örneğin Dünya grafik işlemcisi devi NVIDIA’nın yazdığı yapay zeka hayatta hiç bulunmamış yüzler tasarlayıp önünüze sunuyor. ‘thispersondoesnotexist.com’ adlı siteye girerseniz bu tasarlanmış yüzleri görebilirsiniz.

Aynı şekilde videolar tasarlayabilen, tablolar çizebilen yazılımlarda var. Bir spor oyunu SPEEDGATE’i yapay zeka 400 sporu harmanlayarak tasarladı. Geçtiğimiz yıl bir albüm çıkaran yapay zeka Amper ise en iyilerinden.

Birlikte film, dizi ve oyunlar için besteler yapan üç müzik tutkununun kurduğu Amper Music, müzik dünyasını yapay zeka ile bir araya getiriyor. Daha önce müzikle alakası olmayan insanlara yapay zeka yardımı ile özgün besteler yapma imkanı sunuyor.

Fark ettiyseniz yapay zekanın bir mesleği oldu. Bunun biraz sanat alanının dışına çıktığını düşünün.Fabrikalarda onca işçi, şirketlerdeki onca çalışan, hastanelerdeki o kadar doktor işinden olmakla karşı karşıya. Yapay zeka yorulmaz, maaş istemez, izine çıkmaz ve neredeyse hata yapmaz üstelik düşük maliyetle çalışır. Bu açıdan bakılınca insanlığın henüz Endüstri 4.0 devrine hazır olmadığını görürsünüz.